تن بر کیلومتر در ایران قابل اجرا نیست
رییس سابق سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای گفت: ریشه اصلی نارضایتی‌های کامیونداران در عدم تعامل عرضه و تقاضا است.
به گزارش باروان به نقل از تین‌نیوز، هفته‌نامه «حمل‌ونقل» در گفتگو با داود کشاورزیان، رئیس سابق سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، به بررسی معایب و محاسن نحوه محاسبه قیمت بر اساس تن بر کیلومتر پرداخته است.
کشاورزیان در این گفت‌وگو با بیان اینکه تن بر کیلومتر قابلیت اجراشدن در ایران را ندارد می‌گوید پیش‌بینی من این است که محاسبه قیمت حمل بر اساس تن بر کیلومتر نمی‌تواند مشکل را حل کند. چراکه آنقدر تنوع کالا و عوامل دخیل در این محاسبه زیاد است که نمی‌توان روی آن قیمت تعیین کرد. او تأکید دارد که نابرابری در عرضه و تقاضا و افزایش کامیون به نسبت بار، حمل‌ونقل را بیمار کرده است و علاج مشکل افزایش حجم بار است.
او در این باره توضیح می‌دهد: در ایران از سال ۶۹ در بخش حمل‌ونقل کالا به دلیل ماهیت این کار قیمت‌گذاری حذف شد و قیمت توافقی شد. شما یک کالایی دارید که وزن مخصوص آن پایین است اما حجم دارد؛ در این شرایط چگونه می‌خواهید بر اساس قانون تن بر کیلومتر آن را حساب کنید؟ ضمن اینکه خودرو گاهی در مسیر آزادراهی، گاهی کفی، گاهی در یک مسیر کوهستانی می‌رود که شرایط و هزینه‌ها متفاوت است. کشور هم چهارفصل است. گاهی در فصل تابستان هستیم و هوا مناسب است و معطلی کم و جاده بی‌خطر.گاهی هم زمستان است و جاده برفی. گاهی کامیون‌دار باید دو تا سه روز در انتظار بماند تا بار پیدا کند و گاهی در مسیر برگشت بار دارد.
وی گفت: به نظر من وجود این‌همه عوامل و فاکتورهای متفاوت باعث شده است در سال ۶۹ تصمیم بگیرند که قیمت حمل توافقی باشد؛ به این معنی که فردی یک باری دارد و فرد دیگری می‌خواهد آن بار را حمل کند و نهایتاً تصمیم بگیرند با چه کرایه‌ای حمل انجام شود که در عمل خلاصه شد به توافق بین انجمن رانندگان و انجمن شرکت‌ها. شرکت‌ها نمایندگان صاحبان کالا شدند و رانندگان نماینده شرکت‌های حمل‌کننده و کسانی که کامیون دارند. آنها هرسال قیمت تعیین می‌کردند و درصدی را متناسب با تورم افزایش می‌دادند.
معاون سابق وزیر راه و شهرسازی درخصوص شکایت رانندگان از اعمال قیمت توافقی به خبرنگار ما گفت: در دو سه سال گذشته به دلیل رکود و کم‌باری و وجود عرضه مازاد، در بازار کششی وجود نداشت که کرایه بالا رود و کرایه‌ای که در سال ۹۶ اعمال شد همان کرایه‌ای است که در سال‌های ۹۳ و ۹۲ اعمال می‌شد..
کشاورزیان ادامه داد: در حالی‌که در این دو سه سال همه‌چیز افزایش یافته بود و افزایش هزینه‌ها عملاً باعث شده بود درآمد رانندگان کفاف هزینه‌های آنها را ندهد و این مازاد عرضه در فصل‌های کم‌باری، موجب شده بود که قدرت چانه‌زنی صاحبان کالا و واسطه‌گران افزایش یابد و بابت اینکه آن بار را در اختیار آنها قرار دهند وجوهی را از صاحبان کامیون طلب کنند زیرا اطمینان دارند که اگر این راننده قبول نکند، راننده‌ای دیگر می‌پذیرد و این یکی از دغدغه‌های به‌حق کامیونداران و رانندگان کامیون است. بحث بیمه بازنشستگی هم در این بین مطرح شد. اینها همه دست‌به‌دست هم دادند و باعث اعتراض شدند.
وی تاکید کرد: به نظر من برای محاسبه قیمت حمل هیچ فرمول مشخصی ندارد و نمی‌شود برای آن فرمول‌گذاری کرد. حتی آقای حسن‌نیا [رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای] هم بر این موضوع اشاره داشتند. پیش‌بینی من این است که محاسبه قیمت حمل بر اساس تن بر کیلومتر نمی‌تواند مشکل را حل کند. چراکه آنقدر تنوع کالا و عوامل دخیل در این محاسبه زیاد است که نمی‌توان روی آن قیمت تعیین کرد.
او ادامه داد: ریشه اصلی این نارضایتی‌ها در عدم تعامل عرضه و تقاضا است. مخصوصاً اینکه ما در ایران توزیع زمانی و مکانی یکنواختی نداریم و این‌طور نیست که همیشه در طول سال بار وجود داشته باشد. گاهی بار زیادی وجود دارد و کامیون کم و گاهی بار کم است و کامیون زیاد. یک موقع می‌بینیم محصولات کشاورزی جنوب رسیده است و همان زمان بار گندم بندر امام هم باید بارگیری شود و در این شرایط تأمین کامیون در کشور سخت است. گاهی در شرایطی دقیقاً متضاد این شرایط قرار می‌گیریم که عرضه بار بسیار کم است. در کل معلوم نیست چطور و با چه فاکتوری باید این مشکل را حل کنیم. واقعیت این است که فاکتورهای زیادی وجود دارد که به ما اجازه نمی‌دهد که تصمیم بگیریم و بگوییم کامیونداران دقیقاً چه باید بکنند.
کشاورزیان در خصوص اینکه کشورهای دیگر در این مواقع از چه الگویی استفاده می‌کنند. گفت:یکنواختی در سطح کشورهای اروپایی بیشتر است. آنها در بیشتر مواقع تولید دارند و محصولات کشاورزی در همه‌جا وجود دارد و همه‌جا به یک اندازه بار هست. اما در ایران مثلاً شاهد هستیم کامیون‌دار باری را از اصفهان می‌زند و به مقصد می‌رساند اما در برگشت باری وجود ندارد و مجبور است مسیر را خالی برگردد. این مسئله به اقتصاد کشور ربط دارد و هر چه اقتصاد کشور پویاتر باشد و رونق وجود داشته باشد و بار بیشتری تولید و صادر و وارد شود کمک می‌کند تا عملاً برای تمام کامیونهای موجود بار وجود داشته باشد.