کامیون‌های در حال تردد در جاده‌های کشور، بیشتر از برندهایی چون بنز، ولوو، اسکانیا، رنو و چینی هستند. برندهایی که سالیان سال است که بازار کامیون ایران را دست گرفته‌اند. اما دی ماه سال گذشته بود که رئیس‌جمهور از خط تولید خودروی تجاری سنگین با نام اصیل ایرانی «چاپار» رونمایی کرد؛ کامیونی ملی که قرار است این جاده‌ها را به تصرف چرخ‌های خود درآورد. حداقل ۶۰ هزار دستگاه کامیون فرسوده در ناوگان حمل‌ونقل با عمر بالای ۲۵ سال در کشور وجود دارد که علاوه بر آلایندگی بالا با هزینه‌های تعمیرات بسیاری همراه هستند. اگر برنامه نوسازی برای این تعداد کامیون ۵ سال در نظر گرفته شود، سالانه ۱۲ هزار خودرو مورد نیاز است. این در حالی است که شرکت‌های تولیدکننده کامیون سنگین در سال گذشته با کمترین ظرفیت خود تولید داشته‌اند که در مجموع حدود ۳ هزار دستگاه به این ناوگان اضافه کرده‌اند.
از تولید صندلی خودرو تا ایده ساخت کامیون ملی
شرکت حدید مبتکران سال ۱۳۶۵ با ۱۰ نفر نیروی انسانی تاسیس شد و فعالیت خود را با ساخت و طراحی قالب‌های صنعتی آغاز کرد. این شرکت از سال ۱۳۷۲ وارد ساخت قطعات خودرو شد و برای شرکت‌هایی چون سایپا و ایران‌خودرو قطعات تولید می‌کرد. هم‌اکنون نیز با این دو خودروساز بزرگ در تعامل است و حدود ۵۰درصد تولید صندلی‌های خودرو ایران‌خودرو و سایپا متعلق به شرکت صنعتی حدید مبتکران است.
این مجموعه هم‌اکنون ۵ سایت در تهران دارد که مساحت سایت مرکزی آن ۲۷ هزار مترمربع است. این شرکت یک سایت در اردبیل دارد و در مجموع کل سایت‌ها، ۱۲۰۰ نفر به صورت مستقیم مشغول به کار هستند. تولید ۳ هزار دست صندلی در روز ظرفیت شرکت صنعتی «حدید مبتکران» است. در دو سال اخیر این شرکت اندکی کمتر از ظرفیت تولید خود مشغول به کار بوده، اما در برنامه‌های سال ۹۹ قصد دارد تا با افزایش تولید، با تمام ظرفیت فعالیت کند.
سایت اردبیل این شرکت به حوزه تولید خودروهای سنگین با تیپ‌های دو محوره و سه محوره اختصاص یافته است.
کامیون چاپار در سه فاز
به گزارش باروان به نقل از دنیای اقتصاد، ابوالفضل محسنی، معاون طراحی مهندسی شرکت حدید مبتکران و مدیر طراحی کامیون چاپا عنوان کرد: از سال ۱۳۹۰ سایت اردبیل با مساحت ۵۰هکتار و ۶۶ هزار مترمربع سالن‌های تولیدی برای تولید خودروهای سنگین و کامیون‌های دومحور و سه محور احداث شده است.
بر اساس مطالعات میدانی انجام شده و نیاز بازار به خودروهای تجاری سنگین و به دلیل تعداد خودروهای کامیون فرسوده در کشور که آلودگی بسیاری دارد و هم جایگزین کردن آن با ارزبری همراه است، هیات مدیره شرکت صنعتی حدید مبتکران تصمیم گرفت تا وارد طراحی و ساخت خودروهای سنگین براساس ویژگی‌های کامیون‌های روز دنیا شود.
محسنی درباره مطالعاتی که برای آغاز طراحی و ساخت کامیون چاپار انجام داده، عنوان کرد: پیش از تحریم‌ها حدود سه سال با شرکت‌های مطرح آلمانی مانند بنز و ZF روی طراحی و تامین قوای محرکه کامیون همکاری داشتیم.
قرار بود این پروژه محصول مشترک ایران و آلمان باشد که پس از تحریم‌ها، آلمان از این پروژه کنار رفت و شرکت با توان متخصصان داخلی کار را پیش برد. البته در تامین برخی قطعات از لهستان کمک گرفته شد.
سایت اردبیل در سه فاز برنامه‌ریزی شده که فاز نخست آن تولید کامیون، فاز دوم تولید موتور و محورخودروهای سنگین و فاز سوم تولید لودر و لیفتراک است.
برای فاز اول این پروژه هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام شده است. فاز دوم از سال ۱۴۰۰ به بعد با داخلی‌سازی موتور خودروهای سنگین کلید خواهد خورد. فاز سوم نیز حدود دو سال دیگر آغاز می‌شود که مربوط به تولید لودر و لیفتراک خواهد بود.
اشتغال‌زایی ۱۵۰۰ نفری
مدیر طراحی کامیون چاپار درباره راه‌اندازی فاز نخست سایت اردبیل عنوان کرد: نیمه دوم امسال خط تولید انبوه راه‌اندازی خواهد شد که سبب اشتغال‌زایی حدود ۱۵۰۰ نفر به طور مستقیم خواهد شد.
از ویژگی‌های مهم پروژه چاپار، طراحی کامل بدنه و قطعات آن مانند داشبورد و همچنین طراحی شاسی و قطعات مربوط به آن در داخل کشور است. به دنبال آن، فاز طراحی و ساخت قالب‌های فلزی و پلیمری آغاز شد و در این فاز بخشی از ساخت در داخل و بخشی در خارج انجام گرفت. در مجموع ۳هزار تن قالب برای خودرو تاکنون ساخته شده و همچنین طراحی و ساخت خط تولید کابین توسط یکی از شرکت‌های معتبر چینی انجام و نصب شده است. این خط که دی ماه سال گذشته توسط ریاست جمهوری افتتاح شد به صورت جوشکاری روباتیک بوده و ظرفیت تولید یک هزار دستگاه در ماه را دارد.
محسنی در ادامه خاطرنشان کرد: نمونه‌های اولیه این کامیون در تیپ سه محوره کمپرسی با ظرفیت ۳۳ تن تولید و تست‌های اولیه انجام شده و مرحله تست نهایی آن در حال انجام است. وی درباره ویژگی‌های فنی کامیون چاپار عنوان کرد: کامیون چاپار با موتور ۱۲ لیتری و ۶ سیلندر، توان ۴۳۰ اسب بخار دارد و دارای استانداردهای آلایندگی یورو ۵ آلمان است. در حقیقت کامیون چاپار نخستین خودروی داخلی با استاندارد یورو ۵ است. همچنین گیربکس ۱۶ دنده با ریتاردر دارد و مجهز به سیستم ABS ترمز و قفل دیفرانسیل است که برای افزایش کارآیی در مسیرهای ناهموار است. کامیون چاپار در تیپ‌های دو و سه محور با کاربری‌هایی همچون کشنده، کمپرسی، باری، حمل زباله و آتش‌نشانی قابل ساخت است.
فاز نهایی چاپار با صرفه‌جویی ۴۰هزار یورویی
مدیر طراحی کامیون چاپار در ادامه تاکید کرد: حجم داخلی‌سازی این کامیون تاکنون ۵۰ درصد است که در فاز نهایی این حجم به ۸۰ درصد می‌رسد. بیشتر خودروهای مشابه داخلی مونتاژکاری هستند یعنی کابین و شاسی و قوای محرکه وارد می‌شود و در داخل مونتاژکاری می‌شوند، اما اجزای کامیون چاپار اجزای داخلی است. در فاز دوم نیز موتور کاملا داخلی‌سازی می‌شود. محسنی در پاسخ به این پرسش که آیا گمان می‌کنید که به اهداف تعیین‌شده خود برسید، گفت: فاز نخست کامیون چاپار در نیمه دوم سال به همت کارشناسان داخلی به مرحله تولید می‌رسد و ظرفیت تولید آن ۳هزار دستگاه در سال اول و ۶هزار دستگاه در سال‌های بعدی در نظر گرفته شده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: برندهایی مانند بنز، ولوو، اسکانیا، رنو و برندهای چینی هم‌اکنون در داخل کشور تردد دارند که به جرات می‌توان گفت کامیون چاپار با کیفیت به مراتب بالاتر از خودروهای چینی و در حد خودروهای اروپایی و با قیمتی بسیار پایین‌تر ازکامیون‌های اروپایی عرضه خواهد شد.
این طرح ملی در فاز نهایی حدود ۴۰ هزار یورو صرفه‌جویی ارزی به ازای هر خودرو به همراه خواهد داشت.